Najczęstsze przyczyny i leczenie przewlekłego zapalenia zatok.
Przewlekłe zapalenie zatok to stan zapalny błony śluzowej, która wyścieła zatoki przynosowe oraz nos. Stan ten utrzymuje się co najmniej 12 tygodni. Zatoki pełnią wiele istotnych ról, takich jak ogrzewanie powietrza dostającego się do płuc i oskrzeli, ochładzanie mózgowia, udział w funkcji węchowej oraz wpływ na barwę i dźwięczność głosu. Gdy dochodzi do stanu zapalnego, ich prawidłowa praca zostaje zaburzona.
Klasyfikacja zapalenia zatok
- Ostre zapalenie zatok: trwa do 4 tygodni, ma gwałtowny początek i może mieć różny przebieg – od łagodnego do ciężkiego.
- Podostre zapalenie zatok: trwa od 4 tygodni do 3 miesięcy.
- Przewlekłe zapalenie zatok: objawy utrzymują się co najmniej 12 tygodni.
Przyczyny przewlekłego zapalenia zatok
Przewlekłe zapalenie zatok może być spowodowane przez:
- Alergie
- Polipy
- Wady pourazowe lub anatomiczne, np. skrzywienie przegrody nosowej
- Infekcje wirusowe i bakteryjne dróg oddechowych
- Ekspozycję na dym tytoniowy i inne substancje drażniące
- Choroby przewlekłe, takie jak astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zakażenie HIV
- Zaburzenia hormonalne, np. ciąża
- Zmiany temperatury powietrza
- Nadużywanie kropli do nosa
- Etiologię grzybiczą
- Mukowiscydozę
Objawy przewlekłego zapalenia zatok
Typowe symptomy obejmują:
- Niedrożność nosa
- Żółta lub zielonkawa, ropna wydzielina z nosa
- Ból w obrębie twarzy
- Stan podgorączkowy lub gorączka
- Zaburzenia węchu
Dodatkowe objawy mogą obejmować uporczywy kaszel, bolesność gardła, zaburzenia snu, uczucie mdłości, nieświeży oddech, ogólne zmęczenie i rozbicie.
Leczenie przewlekłego zapalenia zatok
Leczenie zależy od przyczyny schorzenia. W przypadku podłoża alergicznego stosuje się glikokortykosteroidy donosowe. Płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej przynosi ulgę. W przypadkach nawracających stanów zapalnych lub grzybicy zatok, wskazane jest leczenie chirurgiczne, najczęściej przy użyciu endoskopowej mikrochirurgii. Zabieg chirurgiczny jest także rekomendowany w przypadku polipów czy skrzywionej przegrody nosowej. Radykalną metodą jest drenaż i usunięcie błony śluzowej z chorej zatoki.
Możliwe powikłania
Nieleczone przewlekłe zapalenie zatok może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Przewlekły stan zapalny w zatokach przynosowych może prowadzić do rozprzestrzeniania się infekcji na pobliskie struktury anatomiczne. Jednym z poważnych powikłań jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które może wystąpić, gdy infekcja przechodzi do centralnego układu nerwowego. Jest to stan zagrażający życiu, wymagający natychmiastowej interwencji medycznej.
Kolejnym potencjalnym powikłaniem jest ropień oczodołu, który może powstać, gdy infekcja z zatok przynosowych rozprzestrzeni się na tkanki okołogałkowe. Objawia się to silnym bólem oka, obrzękiem powiek oraz ograniczeniem ruchomości gałki ocznej. Nieleczony ropień oczodołu może prowadzić do trwałych uszkodzeń wzroku.
Ropień mózgu to kolejne groźne powikłanie, które może wynikać z nieleczonego przewlekłego zapalenia zatok. Infekcja może przeniknąć przez kości czaszki i doprowadzić do powstania ropnia w tkankach mózgowych. Objawy mogą obejmować silne bóle głowy, zaburzenia neurologiczne oraz gorączkę. Leczenie ropnia mózgu często wymaga skomplikowanej operacji oraz długotrwałej antybiotykoterapii.
Zakrzep zatoki jamistej to rzadkie, ale niezwykle groźne powikłanie przewlekłego zapalenia zatok. Powstaje, gdy infekcja doprowadza do zakrzepu w naczyniach krwionośnych zatoki jamistej, co może prowadzić do zaburzeń krążenia mózgowego, a nawet udaru. Objawy obejmują silne bóle głowy, obrzęk i zaczerwienienie wokół oczu, podwójne widzenie oraz gorączkę.
Zaburzenia ostrości wzroku mogą być wynikiem zarówno ropnia oczodołu, jak i innych powikłań, takich jak ropnie wewnątrzczaszkowe. Mogą one prowadzić do trwałych uszkodzeń nerwu wzrokowego, co w konsekwencji może skutkować pogorszeniem widzenia lub nawet ślepotą.
Profilaktyka
Aby zapobiec przewlekłemu zapaleniu zatok, należy unikać zadymionych pomieszczeń oraz zanieczyszczonego powietrza, które mogą podrażniać błonę śluzową nosa i zatok. Warto również zrezygnować z palenia tytoniu, ponieważ dym tytoniowy, zarówno w przypadku czynnego, jak i biernego palenia, może znacząco zwiększyć ryzyko zapalenia zatok. Osoby z alergiami powinny unikać kontaktu z alergenami, ponieważ mogą one wywoływać stany zapalne w obrębie zatok.
Kolejnym krokiem jest unikanie klimatyzowanych wnętrz, które nie są odpowiednio nawilżone. Suche powietrze może prowadzić do podrażnień i zwiększyć ryzyko infekcji. Dbając o higienę osobistą, należy często myć ręce, co jest szczególnie ważne w okresach wzmożonych infekcji sezonowych, aby zapobiec przenoszeniu zarazków. Unikanie kontaktu z osobami przeziębionymi oraz dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu również są kluczowymi elementami profilaktyki. Nawadnianie pomaga utrzymać błony śluzowe w dobrej kondycji, co zwiększa ich zdolność do obrony przed infekcjami.