Choroby wieku starczego – na co chorują seniorzy?
Czym są choroby wieku starczego?
Choroby wieku starczego to schorzenia, które najczęściej występują u osób w podeszłym wieku, zwykle powyżej 60–65 roku życia. Starzenie się organizmu wiąże się z naturalnym procesem osłabiania funkcji narządów i układów, co czyni seniorów bardziej podatnymi na różnorodne schorzenia. Choroby te mogą mieć zarówno podłoże fizyczne, jak i psychiczne, a wiele z nich wynika z wieloletnich zmian, które zachodzą w organizmie człowieka.
Z wiekiem dochodzi do obniżenia odporności, co sprawia, że seniorzy są bardziej narażeni na infekcje, a choroby somatyczne, takie jak miażdżyca, nadciśnienie czy cukrzyca, mają tendencję do nasilania się. Dodatkowo, schorzenia te często współistnieją, co utrudnia leczenie i prowadzenie aktywnego trybu życia. Poniżej przedstawiamy najczęstsze choroby osób starszych oraz możliwości ich profilaktyki i leczenia.
Jakie choroby wieku starczego występują najczęściej?
Choroby starcze są wynikiem zarówno genetyki, jak i stylu życia, jaki prowadzi dana osoba. U seniorów szczególnie często diagnozuje się schorzenia układu sercowo-naczyniowego, choroby neurodegeneracyjne oraz problemy z układem mięśniowo-szkieletowym. Każda z tych chorób wpływa na jakość życia człowieka po 80 roku życia i może prowadzić do pogorszenia zdolności do samodzielnego funkcjonowania. Oto szczegółowy przegląd najczęstszych schorzeń:
1. Miażdżyca
Miażdżyca to choroba przewlekła, w której dochodzi do odkładania się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, co powoduje ich zwężenie i utrudnia przepływ krwi. Objawy miażdżycy u osób starszych mogą być różnorodne, od bólu nóg (szczególnie podczas chodzenia) po duszności i ból w klatce piersiowej. Nieleczona miażdżyca prowadzi do poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu.
Czynniki ryzyka:
- Wysoki poziom cholesterolu.
- Nadciśnienie tętnicze.
- Palenie tytoniu.
- Cukrzyca.
- Siedzący tryb życia.
2. Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęstszych chorób osób w podeszłym wieku. Występuje, gdy ciśnienie krwi w tętnicach jest zbyt wysokie, co prowadzi do obciążenia serca i naczyń krwionośnych. Seniorzy często nie odczuwają początkowych objawów, co czyni nadciśnienie „cichym zabójcą„. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do zawału serca, niewydolności nerek czy udaru.
Objawy nadciśnienia mogą obejmować:
- Bóle głowy.
- Zawroty głowy.
- Szumy uszne.
- Zaburzenia widzenia.
Czynniki ryzyka:
- Otyłość.
- Nadmierne spożycie soli.
- Brak aktywności fizycznej.
- Stres.
3. Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, w której organizm nie jest w stanie prawidłowo przetwarzać glukozy z powodu oporności na insulinę lub jej niedoboru. U seniorów cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak uszkodzenie nerek, problemy ze wzrokiem (retinopatia cukrzycowa), a nawet amputacje kończyn. Ważnym aspektem w leczeniu cukrzycy jest kontrolowanie poziomu cukru we krwi oraz regularna aktywność fizyczna.
Objawy cukrzycy u osób starszych to m.in.:
- Nadmierne pragnienie.
- Częste oddawanie moczu.
- Zmęczenie.
- Powolne gojenie się ran.
Czynniki ryzyka:
- Otyłość.
- Niewłaściwa dieta.
- Brak aktywności fizycznej.
- Historia rodzinna cukrzycy.
4. Choroba Alzheimera i inne demencje
Choroba Alzheimera to postępujące schorzenie neurodegeneracyjne, które dotyka najczęściej osoby po 65. roku życia. Choroba ta prowadzi do stopniowej utraty pamięci, zdolności poznawczych oraz zmian w zachowaniu. Osoby z chorobą Alzheimera stopniowo tracą zdolność do samodzielnego funkcjonowania i wymagają opieki. Inne demencje, takie jak otępienie z ciałami Lewy’ego czy demencja naczyniowa, również są powszechne wśród seniorów.
Objawy choroby Alzheimera:
- Utrata krótkotrwałej pamięci.
- Trudności z wykonywaniem codziennych czynności.
- Dezorientacja.
- Zmiany nastroju i osobowości.
Czynniki ryzyka:
- Wiek (największy czynnik ryzyka).
- Genetyka.
- Nadciśnienie.
- Siedzący tryb życia.
5. Osteoporoza
Osteoporoza to choroba, w której dochodzi do zmniejszenia gęstości kości, co sprawia, że stają się one kruche i bardziej podatne na złamania. U osób starszych, zwłaszcza u kobiet po menopauzie, osteoporoza stanowi poważne zagrożenie, prowadząc do częstych złamań, zwłaszcza w okolicach bioder, nadgarstków i kręgosłupa. Złamania te mogą prowadzić do utraty samodzielności, długotrwałej rehabilitacji, a nawet zwiększonej śmiertelności.
Objawy osteoporozy są trudne do wykrycia na wczesnym etapie, ale w zaawansowanym stadium mogą obejmować:
- Zmniejszenie wzrostu.
- Ból pleców.
- Łatwość występowania złamań.
Czynniki ryzyka:
- Niski poziom wapnia i witaminy D.
- Brak aktywności fizycznej.
- Palenie tytoniu.
- Historia rodzinna osteoporozy.
6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to choroba płuc, która objawia się utrudnionym oddychaniem, przewlekłym kaszlem oraz zmniejszoną wydolnością fizyczną. Schorzenie to najczęściej dotyczy osób starszych, zwłaszcza tych, które przez wiele lat paliły papierosy lub były narażone na długotrwałe zanieczyszczenie powietrza.
Objawy POChP:
- Przewlekły kaszel z wydzieliną.
- Duszność, zwłaszcza podczas wysiłku.
- Częste infekcje układu oddechowego.
Czynniki ryzyka:
- Palenie tytoniu (główny czynnik ryzyka).
- Długotrwałe narażenie na pyły i substancje chemiczne.
- Infekcje dróg oddechowych w dzieciństwie.
Profilaktyka i leczenie chorób starczych
Profilaktyka chorób starczych jest kluczowa, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia schorzeń oraz poprawić jakość życia seniorów. Regularne badania kontrolne, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna mogą pomóc zapobiec wielu chorobom lub spowolnić ich rozwój. Oto kilka ważnych działań profilaktycznych:
- Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia, takie jak spacery, pływanie czy gimnastyka, pomagają utrzymać sprawność fizyczną, wzmacniają kości i mięśnie oraz poprawiają krążenie krwi.
- Zdrowa dieta – dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty oraz zdrowe tłuszcze wspiera zdrowie serca, układu nerwowego oraz kości. Warto również zadbać o odpowiednią ilość wapnia i witaminy D, aby przeciwdziałać osteoporozie.
- Regularne badania – systematyczne kontrole u lekarza, badania krwi, poziomu cholesterolu i glukozy, a także badania ukierunkowane na osteoporozę (densytometria) pomagają wczesnej diagnostyce i leczeniu chorób starczych.
- Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu – te zmiany stylu życia mają ogromny wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób serca, płuc oraz innych schorzeń.
- Profilaktyka zdrowia psychicznego – W podeszłym wieku zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak fizyczne. Seniorzy są narażeni na depresję i izolację społeczną, zwłaszcza jeśli tracą bliskich lub mają ograniczone możliwości kontaktów z innymi. Warto zachęcać osoby starsze do aktywności intelektualnej, jak czytanie, rozwiązywanie krzyżówek czy uczestnictwo w zajęciach społecznych. Aktywność umysłowa może opóźniać rozwój chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer.
- Opieka paliatywna – W przypadku zaawansowanych chorób przewlekłych, takich jak choroba nowotworowa czy zaawansowana niewydolność serca, ważnym elementem opieki nad pacjentem może być opieka paliatywna. Celem tej opieki jest poprawa jakości życia pacjentów i ich rodzin poprzez złagodzenie bólu oraz innych objawów związanych z chorobą.
- Rehabilitacja i aktywność fizyczna – Rehabilitacja jest kluczowa dla seniorów, którzy zmagają się z ograniczoną sprawnością ruchową. Regularne ćwiczenia pomagają poprawić wydolność fizyczną, wzmacniają mięśnie oraz zmniejszają ryzyko upadków i złamań. Dla osób po udarach lub złamaniach, szczególnie istotna jest rehabilitacja neurologiczna i ortopedyczna, która pozwala na częściowy powrót do sprawności.
Rola regularnych wizyt u specjalisty geriatry
Opieka geriatryczna odgrywa ważną rolę w profilaktyce i leczeniu chorób starczych. Regularne wizyty u geriatry pozwalają na wykrycie chorób na wczesnym etapie, co daje większe szanse na skuteczne leczenie. Specjalista geriatra ocenia stan zdrowia pacjenta całościowo, biorąc pod uwagę współistniejące choroby, a także proponuje spersonalizowane leczenie dostosowane do potrzeb seniora.
Leczenie chorób starczych powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i obejmować zarówno farmakoterapię, jak i rehabilitację. Ważne jest, aby leczenie było wieloaspektowe, biorąc pod uwagę nie tylko leczenie farmakologiczne, ale również psychologiczne wsparcie i poprawę jakości życia pacjenta.
Jeśli Ty lub Twoi bliscy zmagają się z problemami zdrowotnymi w podeszłym wieku, nasz geriatra w Warszawie oferuje również wizytę z dojazdem do domu. Umów się, aby uzyskać kompleksową opiekę medyczną bez konieczności wychodzenia z domu.